|
Συντακτική Επιτροπή
Πρόεδρος: Ιωάννης Λεκάκης
Μέλη:
Ανδριανή Βαζαίου
Γεώργιος Δαφούλας
Πολυχρόνης Δηλαβέρης
Αλέξανδρος Μπέρλερ
Παναγιώτης Σταφυλάς
Το μήνυμα του Προέδρου
Η Δημόσια Υγεία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην εξέλιξη και σταθερότητα των κοινωνιών. Ένα σύστημα δημόσιας υγείας πρέπει να είναι ποιοτικό, αποτελεσματικό και προσβάσιμο σε όλους τους πολίτες. Τα διάφορα μέσα που έχει στην διάθεση της η ψηφιακή ιατρική έρχονται να υποβοηθήσουν στην εκπλήρωση των στόχων του συστήματος Δημόσιας Υγείας, αποτελούν μέσον και οπωσδήποτε όχι αυτοσκοπό. Οι ψηφιακές τεχνολογίες που μπορούν να υποστηρίξουν το σύστημα Δημόσιας Υγείας είναι η ανάλυση του γονιδιώματος, η τηλεϊατρική, η έξυπνη τηλεφωνία, τα κοινωνικά δίκτυα, οι φορετές συσκευές και οι διάφοροι ανιχνευτές φυσιολογικών παραμέτρων, η τεχνητή νοημοσύνη και η ανάλυση των μεγάλων δεδομένων και ακόμα τα robots και τα drones. Οι τεχνολογίες αυτές μπορούν να λειτουργήσουν υποβοηθητικά σε όλους τους τομείς της Δημόσιας Υγείας όπως η πρόληψη, η επιδημιολογία των μεταδιδομένων και μη μεταδιδομένων νοσημάτων, η οργάνωση των υπηρεσιών υγείας, η εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα υγείας, η επικοινωνία, το περιβάλλον, η παρακολούθηση και αξιολόγηση των διαφόρων πρακτικών. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας καθιστά τη διαχείριση του τομέα της Δημόσιας Υγείας περισσότερο αποτελεσματική, ταχύτερη και λιγότερο δαπανηρή.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις όμως για να προχωρήσουμε σε μια «Ψηφιακή» Δημόσια Υγεία;
Καταρχήν πρέπει να υπάρχει η πολιτική βούληση. Άλλες προϋποθέσεις είναι η δημιουργία του απαραίτητου νομοθετικού πλαισίου και των αναγκαίων τεχνικών υποδομών, η χρηματοδότηση και οπωσδήποτε η εκπαίδευση. Η εκπαίδευση πρέπει να απευθύνεται και στους λειτουργούς της υγείας αλλά και στον γενικό πληθυσμό. Θα είναι τραγικό ένα μέρος του πληθυσμού να μην γευθεί τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής επανάστασης λόγω «ψηφιακού αναλφαβητισμού».
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,
Ιωάννης Λεκάκης
Ομότιμος Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ψηφιακής Ιατρικής
Διευθυντής Καρδιολογικού Τομέα, Κεντρική Κλινική Αθηνών
Γενετική και καρκίνος μαστού
Χρήστος Ι. Μαρκόπουλος
MD, MPhil, PhD, FEBS, CEBS
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών
President: UEMS-European Board of Surgery-Division of Breast Surgery
Chairman: EBS Qualification exams in Breast Surgery
Ο Καρκίνος του Μαστού είναι το συχνότερο κακόηθες νεόπλασμα που προσβάλλει τις γυναίκες και αντιπροσωπεύει το 30% περίπου όλων των κακοήθων νεοπλασμάτων του γυναικείου πληθυσμού. Τουλάχιστον το 10% όλων των Καρκίνων του Μαστού εμφανίζονται σε γυναίκες που έχουν μεταλλάξεις σε γονίδια υψηλής ή μέτριας διεισδυτικότητας.
Υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός γονιδίων που εμπλέκονται στον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης Καρκίνου Μαστού, συμμετέχοντας και σε άλλα Καρκινικά Σύνδρομα. Το Κληρονομικό Καρκινικό σύνδρομο του γονιδίου BRCA1 περιλαμβάνει τους καρκίνους Μαστού, Ωοθηκών και Παχέως εντέρου, ενώ στο Κληρονομικό Καρκινικό σύνδρομο του γονιδίου BRCA2 περιλαμβάνονται ο Καρκίνος του Μαστού και των Ωοθηκών, ο Ανδρικός καρκίνος του Μαστού και οι καρκίνοι Προστάτη και Παγκρέατος.
Τα γονίδια υψηλής διεισδυτικότητας (BRCA1&2) αυξάνουν τον σχετικό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού 5-10 φορές, ενώ τα γονίδια μέτριας διεισδυτικότητας (PALB2, CHEK2, ATM) 1,5-5 φορές. Η πλειονότητα (περίπου 80%) των κληρονομικού τύπου καρκίνων του μαστού προκύπτει από μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1&2.
Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι ο γονιδιακός έλεγχος δεν είναι εργαλείο Πληθυσμιακού ελέγχου και μία γυναίκα θα πρέπει να υποβληθεί σε γενετικό test όταν στο προσωπικό της ιστορικό υπάρχουν αρκετοί συγγενείς με Καρκίνο Μαστού ή/και Ωοθηκών, εμφάνιση καρκίνου Μαστού σε συγγενή σε νεαρή ηλικία (<50 ετών), συγγενής με αμφοτερόπλευρο Καρκίνο Μαστού, άνδρας συγγενής με Καρκίνο Μαστού, συγγενής με Καρκίνο Ωοθηκών και βεβαίως όταν υπάρχει συγγενής με Θετικό Γενετικό test.
Το αποτέλεσμα του γονιδιακού ελέγχου μπορεί να είναι: ΑΡΝΗΤΙΚΟ, που σημαίνει ότι δεν έχει εντοπιστεί κλινικά σημαντική μετάλλαξη (παραμένει όμως ο κίνδυνος του γενικού πληθυσμού!), ΘΕΤΙΚΟ που σημαίνει ότι έχουν εντοπιστεί παθογόνες μεταλλάξεις και ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ (VUS - Variant of Unknown Significance) το οποίο δείχνει ότι υπάρχουν μεταλλάξεις που βρέθηκαν για αυτό το άτομο που δεν έχουν όμως ακόμη χαρακτηριστεί ως παθογόνες ή καλοήθεις.
Στις γυναίκες με γονιδιακή μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1&2, «Προληπτικά μέτρα» που μπορούν να ληφθούν είναι: η Εντατική παρακολούθηση με σκοπό την πρώιμη διάγνωση, η Τροποποίηση παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου μαστού (πχ αποφυγή παχυσαρκίας, μακροχρόνιας λήψης ορμονών κλπ), η Χημειοπροφύλαξη με Ταμοξιφαίνη ή Αναστολείς Αρωματάσης και τέλος, η δραστική αλλά και πλέον αποτελεσματική λύση της Αμφοτερόπλευρης προφυλακτικής Μαστεκτομής (μείωση κινδύνου >95%) και Σαλπιγγο-Ωοθηκεκτομής.
Από τις Ασθενείς με Καρκίνο του Μαστού (ΚΜ) θα πρέπει να κάνουν γονιδιακό τεστ εκείνες που διαγνώσθηκαν σε ηλικία <45 ετών, διάγνωση ΚΜ σε οποιαδήποτε ηλικία και μέλος της οικογένειας (γονείς, αδέρφια, παιδιά, παππούδες, θείοι/ες, ανίψια) που έχει διαγνωστεί με ΚΜ σε ηλικία < 50 ετών, δύο ή περισσότερα μέλη της οικογένειας που έχουν διαγνωστεί με ΚΜ, παγκρέατος ή/και προστάτη. Επίσης όταν έχουν διαγνωσθεί με Τριπλά Αρνητικό ΚΜ σε ηλικία < 60 ετών, ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών, οικογενειακό ιστορικό ανδρικού ΚΜ, καταγωγή από Εβραίους Ασκενάζι και ιστορικό ΚΜ ή παγκρέατος.
Η Κλινική Χρησιμότητα και η αξιοποίηση της πληροφορίας ενός θετικού γενετικού ελέγχου, όσον αφορά την ασθενή μπορεί να μας οδηγήσει σε ενέργειες μείωσης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου στον ετερόπλευρο μαστό και στις ωοθήκες, αλλά και στην εξατομίκευση της χειρουργικής και φαρμακευτικής θεραπείας του καρκίνου που ήδη διαγνώσθηκε. Επιπλέον, μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό μελών της οικογένειας που έχουν κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και να γίνουν κατάλληλες ενέργειες διαχείρισης και μείωσης κινδύνου, αλλά και να απαλλάξει από το άγχος εμφάνισης κληρονομούμενου καρκίνου τα μέλη της οικογένειας που δεν φέρουν την παθογόνο μεταλλαγή.
Συμπερασματικά: Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να είναι πολύ χρήσιμος για τις ασθενείς και τα μέλη της οικογένειάς τους, τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Οι μεταλλάξεις BRCA1 και BRCA2 είναι οι πιο συχνές και έχουμε αρκετά δεδομένα σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης των φορέων. Οι νέες γενετικές μεταλλάξεις είναι συχνά λιγότερο σαφείς όσον αφορά τον τρόπο αλλαγής αντιμετώπισης των ασθενών και τη βελτίωση της έκβασης της νόσου. Οι παραλλαγές άγνωστης κλινικής σημασίας ΔΕΝ πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μεταλλάξεις.
HealthHub: Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Υγείας και της Φαρμακευτικής Βιομηχανίας μέσω εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης
(Healthcare and Pharmaceutical Industry Transformation through Artificial Intelligence Digital Services)
Παναγιώτης Βλάμος
Καθηγητής
Διευθυντής του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας, Τμήμα Πληροφορικής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Πρόεδρος του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του Ιονίου Πανεπιστημίου
Οι κλάδοι των βιοεπιστημών & βιοτεχνολογίας σήμερα βρίσκονται στο επίκεντρο της ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας λόγω της εμπλοκής τους με τις επιστήμες της ιατρικής, της φαρμακευτικής, της μηχανικής, της πληροφορικής και άλλων πολλών σημαντικών κλάδων της επιστήμης. Στον ολοένα και περισσότερο αυξανόμενο αυτό κλάδο λοιπόν και της συνάρτησης του με την καινοτομία, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την επιχειρηματικότητα προκύπτει όλο και περισσότερο η ανάγκη για εκπαίδευση, καθοδήγηση και ενίσχυση του κλάδου αυτού και των ενδιαφερομένων (ερευνητών, επιχειρηματιών, επενδυτών) που τον πλαισιώνουν.
Οι δημογραφικές αλλαγές και η ανάγκη «προσωποποιημένης» ιατρικής στον Δυτικό κόσμο δημιουργεί προοπτικές και ευκαιρίες σε συγκεκριμένα niche της αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών, η «ανακάλυψη» των οποίων βασίζεται στην ικανότητα χειρισμού και επεξεργασίας μεγάλων βάσεων δεδομένων και «έξυπνων» εφαρμογών πληροφορικής. Στόχος είναι η βελτίωση της κατανόησης της υγείας του πληθυσμού και των ασθενειών και η μετάφραση αυτής της γνώσης σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες υγείας.
Για το σκοπό αυτό προτείνεται η ανάπτυξη του Health-Hub, ενός ελληνικού Κόμβου Ψηφιακής Καινοτομίας (Digital Innovation Hub-DIH) για τη στήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων και των δημόσιων φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Υγείας & Φαρμάκων. Στην Ελλάδα το οικοσύστημα της υγείας περιλαμβάνει: φαρμακοβιομηχανίες, υπηρεσίες υγείας και παραγωγή εξαρτημάτων και εξοπλισμού.
Το Health-Hub είναι θα λειτουργεί ως κόμβος ανταλλαγής γνώσης, διεκπεραίωσης έρευνας και παροχής συμβουλευτικής για τις επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς στον τομέα της υγείας που στοχεύουν να αναβαθμιστούν ψηφιακά ενσωματώνοντας ή αναπτύσσοντας τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (AI) ή/και άλλες καινοτόμες τεχνολογίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν τη μόχλευση αναδυόμενων περιοχών και ευκαιριών (όπως ανάπτυξη εργαλείων προσομοίωσης, big data analytics, κινητές εφαρμογές, τηλε-ιατρική, ασφάλιση υγείας, ανάπτυξη εργαλείων διαχείρισης ιατρικής γνώσης και βιολογικών δεδομένων, εξειδικευμένες τεχνολογικές πλατφόρμες για το σχεδιασμό φαρμάκων, κ.α.).
Ο στόχος του κόμβου Ψηφιακής Καινοτομίας είναι η ανάπτυξη ενός πλαισίου συνεργασίας, ενός μοντέλου βιωσιμότητας και ενός επιχειρηματικού μοντέλου με το οποίο θα συνδέονται εταιρείες και ερευνητικοί φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ανάπτυξης αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης, με φορείς που διαθέτουν ιατρικά δεδομένα και θέλουν να εφαρμόσουν τεχνικές μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης, με σκοπό την δημιουργία νέων μοντέλων.
Το HEALTH HUB έχει επιλεγεί σε εθνικό επίπεδο ως καθορισμένος Ευρωπαϊκός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας (EDIH) επιλέξιμος για χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Ψηφιακής Ευρώπης 2021 - 2027 ως μέλος του Δικτύου EDIHs.
Εταιρικό σχήμα
Ήλθαν στο email μου…
Γ. Δαφούλας
MD, MBA in HSM, PhDc
Επιστημονικός συνεργάτης ΕΛΚΕ-ΠΘ
Πρόταση ΕΕ για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) και επιπτώσεις στο χώρο της ψηφιακής υγείας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) δημοσίευσε πρόσφατα της πρόταση της προς το Ευρ. Κοινοβούλιο και το Ευρ. Συμβούλιο για θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52021PC0206&from=EN που αναμένεται να οδηγήσει στην υιοθέτηση σχετικού Κανονισμού στο μέλλον.
Η πρωτοβουλία αυτή, έρχεται σε συνέχεια της δημοσίευσης από την ΕΕ στις 19 Φεβρουαρίου 2020 της Λευκής Βίβλου για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ).
Οι διάφορες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, επηρεάζουν όλο και περισσότερο διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένου την ψηφιακή υγεία, και αποτελούν έναν από τους πυλώνες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης στην Υγεία (Health 4.0), μαζί με την τεχνολογία 5G και IoT.
Ειδικότερα, ο τομέας της Φαρμακοβιομηχανίας, περνά από μια άνευ προηγουμένου διαδικασία ψηφιοποίησης, όπου το λογισμικό χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για διάφορους σκοπούς, από (προ) κλινική έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων με χρήση ΤΝ, έως τηλε-παρακολούθηση ασθενών σε κλινικές μελέτες. Οι ιατροτεχνολογικές συσκευές (συμπεριλαμβανομένου του λογισμικού ιατρικών συσκευών) αυξάνονται και υιοθετούν εφαρμογές ΤΝ. Πολλές από τις εφαρμογές αυτές που χρησιμοποιούν τεχνολογίες Ψηφιακής Υγείας με ΤΝ, παρόλο που έχουν μέχρι στιγμής διαφύγει από τις απαιτήσεις σήμανσης CE που ισχύουν για ιατροτεχνολογικές συσκευές, θα ρυθμίζονται ως σύστημα ΤΝ χαμηλού κινδύνου ή υψηλού κινδύνου, σύμφωνα με τον προτεινόμενο Κανονισμό.
Συγκεκριμένα, το προτεινόμενο πλαίσιο περιέχει ρυθμίσεις για την κατηγοριοποίηση των εφαρμογών ΤΝ, ως ιατροτεχνολογικά προϊόντα και επιπλέον, ταξινομεί «Συστήματα ΤΝ που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για την αποστολή ή για τον καθορισμό προτεραιοτήτων κατά την αποστολή υπηρεσιών πρώτης αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, μεταξύ άλλων από πυροσβέστες, καθώς και ιατρική βοήθεια» ως υψηλού κινδύνου, με πρόβλεψη ειδικών προδιαγραφών και ρυθμιστικού πλαισίου.
Ο προτεινόμενος Κανονισμός προβλέπει συμπληρωματικά άρθρα, παράλληλα με τον νέο Κανονισμό για τα Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα (ΜDR) https://ec.europa.eu/health/md_newregulations/getting_ready_el που τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ, και αναμένεται να υπάρχει αλληλοκάλυψη διατάξεων.
Το νέο αυτό πλαίσιο, αναμένεται να εισάγει ρυθμιστικό πλαίσιο ΤΝ, σε ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο τεχνολογικό τομέα, που προς το παρόν εξελίσσεται γρηγορότερα από την κείμενη νομοθεσία, και που θέτει προοπτικές αλλά και προκλήσεις στον τομέα των υπηρεσιών και προϊόντων ψηφιακής υγείας.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΓΓΕΛΕΙ
Επιθυμούμε το Digital Health Alert συνεχώς να εξελίσσεται. Πείτε μας τις απόψεις σας και τις παρατηρήσεις σας. Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί μας στο digital.medicine.2018@gmail.com.
ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ
|
