|
Συντακτική Επιτροπή
Πρόεδρος: Ιωάννης Λεκάκης
Μέλη:
Ανδριανή Βαζαίου
Γεώργιος Δαφούλας
Πολυχρόνης Δηλαβέρης
Αλέξανδρος Μπέρλερ
Παναγιώτης Σταφυλάς
Το μήνυμα του Προέδρου
Η ερευνητική διαδικασία και οι κλινικές μελέτες τείνουν να αλλάξουν ριζικά κατά την ψηφιακή εποχή. Οπωσδήποτε η πανδημία επιδρά καταλυτικά στην μετατροπή αυτή. Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι ένα μέρος τουλάχιστον των κλινικών δοκιμών μπορεί να πραγματοποιηθεί με τρόπο αποκεντρωμένο με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας. Η τηλεϊατρική αλλά και ψηφιακές τεχνολογίες εκτίμησης της αρτηριακής πίεσης, της φυσικής δραστηριότητας, του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, των νοητικών λειτουργιών, αλλά και βιοχημικών παραμέτρων όπως π.χ της γλυκόζης, επιτρέπουν την είσοδο σε μια κλινική μελέτη πολύ περισσοτέρων ασθενών, που μπορεί να διαμένουν μακρυά από το νοσοκομείο διεξαγωγής της έρευνας ή να έχουν άλλα προβλήματα π.χ κινητικά προβλήματα κλπ. Έχει αποδειχθεί ότι η χρήση της τηλεϊατρικής μπορεί να μειώσει την ανάγκη επισκέψεων στο νοσοκομείο για μελέτη κατά 50%. Η αποκέντρωση των μελετών στη φάση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με τηλεϊατρική που θα βοηθήσει στη λήψη του ιστορικού, τη συγκατάθεση του ασθενούς, την παρουσίση επεξηγηματικού video, την αξιολόγηση ορισμένων λειτουργιών, π.χ νοητικές λειτουργίες ή βάδιση, ενώ η εισαγωγή στη μελέτη μπορεί να πραγματοποιείται με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η εντυπωσιακή αύξηση της χρήσης remote monitoring, με τη χρήση διαφόρων αισθητήρων, μπορεί να βοηθήσει εντυπωσιακά στην αποκέντρωση, αν και η χρήση τέτοιων συστημάτων θα αυξήσει το κόστος της μελέτης.
Η αποκέντρωση των μελετών έχει δειχθεί ότι γίνεται ευχάριστα δεκτή από τους ασθενείς που έχουν μικρότερη ανάγκη να πηγαίνουν στο νοσοκομείο και έτσι μπορούν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη προσωπική τους ζωή. Οπωσδήποτε χρειάζεται εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες, τόσον για τους ερευνητές όσον και για τους ασθενείς, όπως επίσης πρέπει να αλλάξει και η σύνθεση της ερευνητικής ομάδας, που θα περιλαμβάνει πλέον και επιστήμονες πληροφορικής.
Ο ψηφιακός τρόπος και η αποκέντρωση των κλινικών μελετών σίγουρα ευρίσκεται ακόμα σε νηπιακή κατάσταση, είναι όμως βέβαιο ότι σύντομα θα αποτελεί τον βασικό τρόπο λειτουργίας και διεξαγωγής των μελετών αυτών.
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς
Ιωάννης Λεκάκης
Ομότιμος Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ψηφιακής Ιατρικής
Διευθυντής Καρδιολογικού Τομέα, Κεντρική Κλινική Αθηνών
Αρτηριακή Υπέρταση στην Ψηφιακή Εποχή
Ελένη Τριανταφυλλίδη
Διευθύντρια ΕΣΥ
Εργαστήριο Καρδιοαναπνευστικής Δοκιμασίας Κόπωσης,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ
Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί μία σύγχρονη πανδημία, αφού προσβάλλει το ¼ περίπου του πληθυσμού των αναπτυγμένων χωρών και η επίπτωση της αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αποτελεί ένα «σιωπηλό δολοφόνο» με καρδιαγγειακές επιπτώσεις, οι οποίες εμφανίζονται συνήθως μετά από μία 10ετία αρρύθμιστων επιπέδων της αρτηριακής πίεσης. Όλο το φάσμα της στεφανιαίας νόσου (αθηρωμάτωση των στεφανιαίων αρτηριών, οξέα και χρόνια στεφανιαία σύνδρομα, θάνατος), των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (παροδικά και μόνιμα, ισχαιμικά και αιμορραγικά, άνοια), τα ανευρύσματα της θωρακικής αορτής, η κολπική μαρμαρυγή, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η αμφιβληστροειδοπάθεια και οι διαταραχές της σεξουαλικής λειτουργίας αποτελούν πιθανές επιπτώσεις της αρρύθμιστης υπερτασικής νόσου. Ειδικά για τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τη στεφανιαία νόσο, η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί κύριο αιτιολογικό παράγοντα στο ήμισυ των περιπτώσεων.
Η επιτυχής θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια, τα οποία θα μπορούσαν να εξαλειφθούν με την εφαρμογή μεθόδων της ψηφιακής τεχνολογίας. Πράγματι, η χρονιότητα της αρτηριακής υπέρτασης, η απουσία συμπτωμάτων, η έλλειψη γνώσης ως προς τις μακροπρόθεσμες καρδιαγγειακές επιπλοκές της νόσου, η αναγκαιότητα λήψης καθημερινά αντιυπερτασικής αγωγής και οι ανεπιθύμητες ενέργειες αυτής, η μειωμένη συμμόρφωση των υπερτασικών ασθενών στις αναγκαίες υγιεινοδιαιτητικές και φαρμακευτικές οδηγίες, οι υποχρεωτικές πολλαπλές ιατρικές επισκέψεις πιθανά και σε μεγάλες αποστάσεις, η αδράνεια στην ακριβή επίτευξη των θεραπευτικών στόχων εκ μέρους του θεράποντος ιατρού αλλά και η έλλειψη καλού επιπέδου επικοινωνίας μεταξύ αυτού και του υπερτασικού ασθενούς οδηγούν στην αποτυχία της αντιυπερτασικής θεραπείας σε μεγάλο ποσοστό των υπερτασικών ασθενών (~50%). Οπότε, οι υπερτασικοί ασθενείς είτε υποθεραπεύονται ή διακόπτουν την αντιυπερτασική αγωγή παρά την πληθώρα ικανού αριθμού σκευασμάτων στις διάφορες οικογένειες αντιυπερτασικών φαρμάκων, πολλά εκ των οποίων μειώνουν τον μελλοντικό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Η ψηφιακή τεχνολογία ήδη εμπλέκεται στην διάγνωση και παρακολούθηση των ασθενών με υπερτασική νόσο. Τόσο οι ηλεκτρονικές συσκευές μέτρησης της αρτηριακής πίεσης (ηλεκτρονικά πιεσόμετρα), οι συσκευές 24ωρης καταγραφής της αρτηριακής πίεσης και η παρακολούθηση των ασθενών μέσω της τηλε-ιατρικής αποτελούν ήδη εγκατεστημένες εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας και μπορούν να αντιμετωπίσουν τα διαγνωστικά ζητήματα αλλά και την ανάγκη των συχνών ιατρικών επισκέψεων σε μεγάλες αποστάσεις και τη μείωση του κόστους περίθαλψης. Με την τηλε-ιατρική όμως μπορεί να αυξηθεί και η επικοινωνία μεταξύ εξειδικευμένων και μη ιατρών και η επακόλουθη μεταβίβαση γνώσεων για το σωστό χειρισμό του υπερτασικού ασθενή.
Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η εμφάνιση: α. ασύρματων συσκευών μέτρησης της αρτηριακής πίεσης, οι οποίες μεταδίδουν τις μετρήσεις σε κεντρική μονάδα αποθήκευσης με Bluetooth τεχνολογία, β. smart watches, τα οποία μετρούν την αρτηριακή πίεση βασιζόμενα στον τριχοειδικό σφυγμό αλλά και γ. εφαρμογών κινητών τηλεφώνων, οι οποίες μετρούν την αρτηριακή πίεση είτε στο ύψος του αορτικού τόξου ή της κερκιδικής αρτηρίας και ταυτόχρονα καθοδηγούν τον ασθενή με πληροφορίες ως προς τις απαραίτητες υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες και την υπενθύμιση παρακολούθησης της αρτηριακής πίεσης. Όλα τα καταγραφόμενα στοιχεία μπορούν να μεταδοθούν ηλεκτρονικά προς τον θεράποντα ιατρό.
Προς το παρόν, η ακρίβεια των ανωτέρω μετρήσεων ακόμα και από ακριβές συσκευές και εφαρμογές αμφισβητείται αλλά θεωρητικά είναι θέμα χρόνου να βελτιωθεί η τεχνολογία και οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης να είναι αξιόπιστες. Ταυτόχρονα όμως καμιά συσκευή δεν μπορεί να αντικαταστήσει την επικοινωνία θεράποντος ιατρού-ασθενούς και το επακόλουθο κλίμα εμπιστοσύνης που καλλιεργείται. Θέματα όπως η ασφάλεια των ιατρικών δεδομένων και το κόστος χρήσης των εφαρμογών της ψηφιακής τεχνολογίας από τα ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να λυθούν.
Η ψηφιακή Ιατρική έχει πολλά ακόμα να προσφέρει στον τομέα της Αρτηριακής Υπέρτασης στο μέλλον. Μία φιλόδοξη υπόθεση είναι η εφεύρεση ενδαγγειακών συσκευών μετάδοσης του σφυγμικού κύματος μέσω της νανοτεχνολογίας, οι οποίες και θα αποτελούσαν την καλύτερη απάντηση στα ερωτήματα διάγνωσης, παρακολούθησης και θεραπείας του υπερτασικού ασθενούς.
Άσκηση στη Νέα Εποχή
Ματίνα Κουτρουμπή
Διδάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ -ACSM Κλινική Εργοφυσιολόγος
Ιδρύτρια Balanced
Η τεχνολογία αλλάζει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε, ολοένα και ταχύτερα. Ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας αλλάζουν δραματικά και δέχονται τις αναταράξεις που προξενεί η αιφνίδια αλλαγή. Κάθε φορά που εμφανίζεται μία νέα τεχνολογία, μετασχηματίζει τις αγορές, τα προϊόντα και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Από τις τηλεπικοινωνίες μέχρι τον τουρισμό και την υγεία και από την ψυχαγωγία μέχρι την άσκηση, τα πάντα γύρω μας αλλάζουν με τη δύναμη της τεχνολογίας.
Στον κλάδο της άσκησης, η διαδικτυακή άσκηση, έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας, ιδιαίτερα και λόγω της πανδημίας και της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, που επιτάχυναν την αλλαγή. Ολοένα και περισσότερες μελέτες τονίζουν τα ευεργετικά οφέλη της εξ’ αποστάσεως διαδικτυακής άσκησης (1). Αρκετές επίσης μελέτες υποστηρίζουν ότι οι διαδικτυακές παρεμβάσεις σωματικής άσκησης προωθούν και διατηρούν αποτελεσματικά τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας (2). Η διαδικτυακή άσκηση, όμως, δεν είναι κάτι καινούργιο. Δεν είναι το μέλλον, ούτε καν το παρόν, η διαδικτυακή άσκηση είναι το παρελθόν.
Η Αμερικανική Εταιρεία Τηλεαποκατάστασης δημοσίευσε τις πρώτες της οδηγίες το 2010, έντεκα χρόνια πριν, ενώ όλα ξεκίνησαν μερικές δεκαετίες πίσω, όπου τη δεκαετία του '70 χρησιμοποιήθηκε, τόσο για την καταγραφή των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας των ασκουμένων όσο και για τη χορήγηση οδηγιών άσκησης, η συνέντευξη μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας. Με την επανάσταση του βίντεο κατά τη δεκαετία του '80, προγράμματα άσκησης δόθηκαν με τη μορφή VHS ή CD.
Έτσι λοιπόν, ερχόμαστε στο σήμερα, όπου για μια συνεδρία διαδικτυακής άσκησης, το μόνο που χρειάζεται είναι μια γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο και ένα tablet, ένα τηλέφωνο ή ένας υπολογιστής. Επιπλέον, πολλές εταιρείες έχουν παράγει ασύρματους αισθητήρες για τη μέτρηση της καρδιακής συχνότητας, της αρτηριακής πίεσης, καθώς και ασύρματους ηλεκτροκαρδιογράφους που είναι συνδεδεμένοι με το διαδίκτυο και μπορούν να μεταφέρουν τα δεδομένα τους σε πραγματικό χρόνο στον ειδικό αυξάνοντας την ασφάλεια κατά την άσκηση.
Η διαδικτυακή άσκηση φαίνεται να έχει αυξημένη συμμόρφωση σε σύγκριση με τη συνήθη παρέμβαση και είναι τουλάχιστον εξίσου αποτελεσματική. Επιπλέον, το κόστος της ζωντανής διαδικτυακής άσκησης από το σπίτι σε χρήματα και χρόνο είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με τη συμβατική συνεδρία άσκησης σε φυσικό χώρο (3). Όσον αφορά στην ψυχολογική και κοινωνική ευημερία, η ζωντανή διαδικτυακή άσκηση σε μικρές ομάδες (4-6 άτομα), παρακινεί και δίνει τη δυνατότητα σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και φυσική κατάσταση να ασκούνται όσο και τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση και φυσική κατάσταση, καθώς αποκρύπτει τις ατομικές διαφορές στις φυσικές δεξιότητες των ασκουμένων. Επιπλέον, η ζωντανή διαδικτυακή άσκηση από το σπίτι, είναι εύκολη και εφικτή ακόμη και για άτομα τρίτης ηλικίας, όπου και εμφανίζουν υψηλά επίπεδα συμμόρφωσης (μικρό αριθμό απουσιών) και ικανοποίηση των συμμετεχόντων.
Συμπερασματικά, όλοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες άσκησης. Με τη διαδικτυακή άσκηση, είμαστε ένα βήμα πιο κοντά σε αυτήν την κατεύθυνση, γιατί όπως αναφέραμε είναι εύκολα προσβάσιμη, ασφαλής, φθηνή και αποτελεσματική.
Bιβλιογραφικές αναφορές
1. Brouwers RWM, van Exel HJ, van Hal JMC, Jorstad HT, de Kluiver EP, Kraaijenhagen RA, Kuijpers PMJC, van der Linde MR, Spee RF, Sunamura M, Uszko-Lencer NHMK, Vromen T, Wittekoek ME, Kemps HMC; Cardiac Telerehabilitation as an alternative to centre-based cardiac rehabilitation. Neth Heart J. 2020 Sep;28(9):443-451.
2. Müller AM , Khoo S. Non-face-to-face physical activity interventions in older adults: a systematic review. Int J Behav Nutr Phys Act. 2014 Mar 10;11(1):35.
3. Kraal JJ, Van den Akker-Van Marle ME, Abu-Hanna A, et al. Clinical and cost-effectiveness of home-based cardiac rehabilitation compared to conventional, centre-based cardiac rehabilitation: results of the FIT@Home study. Eur J Prev Cardiol. 2017;24:1260–1273.
Έφτασαν στο email μου……
Γ. Δαφούλας
MD, MBA in HSM, PhDc
Επιστημονικός συνεργάτης ΕΛΚΕ-ΠΘ
Πρόσβαση ασθενών στο Ψηφιακό Ιατρικό Φάκελο
Πριν μερικές ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EE) ανακοίνωσε της πρόταση της με την ονομασία Digital Compass (1), για την Ψηφιακή Στρατηγική της επόμενης δεκαετίας. Στο κείμενο αυτό συμπεριλαμβάνει ως στοχοθεσία, όλοι οι πολίτες να έχουν πρόσβαση στους ηλεκτρονικούς ιατρικούς φακέλους τους μέχρι το 2030. Ο στόχος αυτός, έρχεται σε συνέχεια των προηγούμενων στρατηγικών σχεδίων της ΕΕ Digital Agenda for Europe και Digital Single Market Strategy στα πλαίσια των οποίων υλοποιήθηκαν ευρωπαϊκά προγράμματα μεγάλης κλίμακας για την πιλοτική πρόσβαση των ασθενών στα ψηφιακά αρχεία του Ιατρικού Φακέλου τους. Σε ένα από τα προγράμματα αυτά, το SUSTAINS (2), συμμετείχε μετά από εξουσιοδότηση του Υπουργείου Υγείας και η 5η Υγειονομική Περιφέρεια Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας.
Ήδη στις ΗΠΑ, από 5/4/2021, τέθηκε σε ισχύ η νομοθεσία που επιτρέπει την άμεση, απομακρυσμένη, ψηφιακή πρόσβαση των ασθενών στον Ιατρικό Φάκελο τους, ακόμη και όταν η νοσηλεία τους δεν έχει ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα να έχουν τη δυνατότητα ανάγνωσης ακόμη και της πορείας νόσου, με τις σημειώσεις και διαγνωστικές προσεγγίσεις των θεραπόντων ιατρών, πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων (3). Αντίστοιχες υπηρεσίες υπάρχουν ήδη στις Σκανδιναβικές χώρες και αναμένεται να επεκταθούν μέχρι το τέλος της δεκαετίας στην Ευρώπη.
Στην Ελλάδα, υπάρχουν ποικίλες εφαρμογές ψηφιακών ιατρικών φακέλων στην αγορά και πολλές φορές δεν είναι διαλειτουργικές μεταξύ τους. Το πρόβλημα αυτό αναμένεται να αντιμετωπιστεί με την ολοκλήρωση και εφαρμογή των συμπερασμάτων του έργου "Σχεδιασμός και Υλοποίηση του Εθνικού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας για την Ηλεκτρονική Υγεία - National eHealth Interoperability Framework (NeHIF) “, που υλοποιεί το Υπουργείο Υγείας με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DG REFORM).
Σε ό,τι αφορά το ΕΣΥ, έχουν υπάρξει διάφορες προσπάθειες για την καθίερωση ενός Ψηφιακού Ιατρικού Φακέλου, όπως μέσω του 3ου Κοινοτικού Πλαίσιου Στήριξης , με το οποίο χρηματοδοτήθηκαν τα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα Υγείας (ΟΠΣΥ) στις Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας. Σε ότι αφορά την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, μέσω του ΕΣΠΑ χρηματοδοτήθηκε ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ) με πρόβλεψη διαδραστικών υπηρεσιών για τον πολίτη-ασθενή, ενώ ο ΕΟΠΥΥ δίνει πλέον διαδικτυακή πρόσβαση στον Ασφαλιστκό Φάκελο του ασφαλισμένου.
Με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση προβλέπονται και στην Ελλάδα, ρυθμίσεις για καινοτόμες, “έξυπνες" υπηρεσίες του Ψηφιακού Ιατρικού Φακέλου, όπως ειδοποιήσεις και υπενθυμίσεις μέσω κινητού και ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, για εξετάσεις προληπτικής ιατρικής ή εμβολιασμούς κτλ προς τους πολίτες, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες. Μέσω των κινητών εφαρμογών ψηφιακής υγείας ( mobile health), τα δεδομένα των ιατρικών φακέλων θα αποτελέσουν εργαλείο καινοτόμων, υπηρεσιών για τους πολίτες-ασθενείς, αλλά και τους επαγγελματίες υγείας. Τέτοιες καλές πρακτικές από χώρες της ΕΕ, θα παρουσιαστούν προσεχώς (29/4) σε διαδικτυακό σεμινάριο με τίτλο "Integrating mobile health data in health service value chains” της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Τηλεϊατρικής και Ψηφιακής Υγείας (EHTEL):
https://www.ehtel.eu/events/11-events/104-integrating-mobile-healthdata-in-health-service-value-chains.html
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/digitalcompass?fbclid=IwAR1qU5vYowvjaaupQ1RCjmx3EOBb9YtKw5j5YHaBq2hxr4Ca3kTFMr1Ta4
2. Greece - JRC Publications Repository - Europa EU https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC93830/jrc93830.pdf
3. https://www.medscape.com/viewarticle/948508?src=soc_tw_share&fbclid=IwAR2vFygKU-I3yAnKP6o35_bm_jwRj15Hl_1_siP9OhN7yLvDh_jeDnO19Cg
4. https://www.moh.gov.gr/articles/ehealth/7617-enhmerwtiko-deltio-gia-thn-poreia-toy-ergoy-sxediasmos-kai-ylopoihsh-toy-ethnikoy-plaisioy-dialeitoyrgikothtas-gia-thn-hlektronikh-ygeia-national-ehealth-interoperability-framework-nehif-septembrios-2020
Επιθυμούμε το Digital Health Alert συνεχώς να εξελίσσεται. Πείτε μας τις απόψεις σας και τις παρατηρήσεις σας. Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί μας στο digital.medicine.2018@gmail.com.
ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ
|
